Het idee om het gebruik van social media te ontgiften is in opkomst naast de groeiende populariteit van Twitter, Facebook en andere apps. Onderzoek wijst echter uit dat het nemen van een social media pauze je geestelijke gezondheid ten goede kan komen. Zeker als je weet dat men nu over het algemeen meer tijd doorbrengt op social media dan vóór de corona pandemie.
Volgens onderzoek van het digitaal marketingbedrijf Smart Insights uit 2022 loggen de social media gebruikers gemiddeld zo’n twee en een half uur per dag op sociale netwerken in. Het is daarom misschien ook geen verrassing dat veel van deze gebruikers geïnteresseerd zijn in het proberen van een social media ‘onthouding’. Ook wel bekend als een detox.
Wat is een social media detox?
Simpel gezegd, is een social media detox de tijd die wordt besteed aan het onthouden van Twitter, Facebook of andere soortgelijke digitale platforms. Hoe lang zo’n soort detox duurt, is aan de gebruiker en er is hier geen duidelijk gedefinieerde tijdsduur voor. Sommige zelfhulpgidsen stellen 30 dagen voor, terwijl andere mensen liever een pauze nemen van een week of slechts enkele dagen.
De voorwaarden zijn losjes, zegt Trine Syvertsen, een professor media en communicatie aan de Universiteit van Oslo in Noorwegen en de auteur van het boek ‘Digital Detox: The Politics of Disconnecting Sommige mensen kiezen ervoor om zich volledig bij alle social media aanbieders af te melden, terwijl anderen misschien liever voor slechts een handjevol aan apps kiezen.
De mogelijke voordelen van social media detox
Het gebruik en overmatig gebruik van social media wordt vaak in verband gebracht met depressie, angst en eenzaamheid. Een eerder onderzoek bracht het ook in verband met meer stress en een slecht humeur. Een pauze nemen kan dus een logische stap zijn om je beter te voelen.
Vorig jaar publiceerden onderzoekers van de Universiteit van het Engelse Bath een studie in Cyberpsychology. Daaruit bleek dat een pauze van een week van social media onder 154 gebruikers zelfgerapporteerde ‘positieve effecten voor welzijn, depressie en angst’ leek te hebben. “Dit suggereert dat zelfs een kleine pauze een impact kan hebben”, zei Jeff Lambert van de gezondheidsafdeling van de Universiteit van Bath in een persbericht.
Een ander onderzoek in Denemarken gaf aan dat een week lang met Facebook stoppen leidde tot meer levensvreugde en positievere emoties bij de deelnemers. Er werd bovendien aangetoond dat deze effecten aanzienlijk groter waren voor de passieve en zware Facebook gebruikers. Plus de gebruikers die de neiging hebben om anderen op Facebook te benijden.
Het bewijs voor de effectiviteit van deze social media onthoudingen is echter gemengd, zegt Theda Radtke, hoogleraar psychologische gezondheid en toegepaste diagnostiek aan de Universiteit van Wuppertal in Duitsland. Zij maakte deel uit van een team dat een reeks studies over het onderwerp beoordeelde. Eén van de problemen is daarbij de manier waarop dergelijke onderzoeken worden uitgevoerd, zei ze. Want controlegroepen ontbreken hier vaak.
Sommige ‘veelbelovende resultaten’ werden immers gevonden in termen van vermindering van het algemene social media gebruik en depressie symptomen. Dit terwijl andere resultaten volgens de onderzoekers minder duidelijk waren. Kwetsbare groepen, zoals bijvoorbeeld adolescenten, kunnen een bijzonder risico bij overmatig gebruik lopen en kunnen daarom ook meer baat dan anderen bij een detox hebben.
Er is echter meer dan enkel een detox
Voor Radtke kan het nemen van een detox, dus het ontgiften van social media een goed startpunt zijn voor degenen die denken dat het gebruik ervan hun leven verstoort.
Maar je moet volgens Radtke in dit geval ook over je eigen gebruik in detail treden om over het bredere probleem na te denken. Lees je elke Facebook of Twitter post? Of maakt jouw partner ook gebruik van jouw smartphone en/of social media accounts? Of is het allemaal werkgerelateerd? Plan daarna dan in hoe je dit verder regelt.
Als onderdeel van haar eigen onderzoek heeft Syvertsen ontdekt dat deze onthoudingen vaak geen snelle oplossingen zijn voor degenen die ze proberen. Veel mensen of zelfs bijna iedereen vindt dit volgens Syvertsen moeilijk en niet erg bevredigend.
Want er kunnen immers veel redenen zijn om online te zijn en afhankelijk van het niveau van connectiviteit waaraan je gewend bent, kan het opgeven ervan veel zelfdiscipline vergen.
Dat wil niet zeggen dat een tijdje van je social media account detoxen geen impact zal hebben. Maar op basis van het gevonden bewijs moeten sommige verwachtingen echt getemperd worden. En moeten er volgens de onderzoekers zelfs stappen ondernomen worden om nog dieper te graven.
Want Radtke denkt dat het hier misschien niet alleen om een pauze van elektronische apparaten gaat. Maar dat je misschien ook meer in detail moet treden en jouw eigen gedrag moet analyseren.
