We beginnen hier al bijzonder vroeg met een oproep voor het woord van het jaar 2024: TikTok hoofd. Dit is een fenomeen dat in wezen de turbo versie is van wat eerdere generaties ‘een korte aandachtsspanne hebben’ noemden.
Als jij ook benieuwd bent naar de daadwerkelijke impact van het TikTok hoofd (of brein) op de concentratie, focus en slaapkwaliteit. Dan vertellen we je hieronder precies wat er in de hersenen gebeurt als we alsmaar door TikTok scrollen. Want hoe slecht kan het kijken naar een uur vol trends, uitdagingen, productrecensies en ‘get ready with me’ video’s eigenlijk zijn?
Wat is een TikTok hoofd?
Ken je iemand die een beetje zenuwachtig plus verward lijkt en een zeer beperkte concentratie heeft? Dit individu heeft dan misschien een TikTok hoofd.
Volgens Dr. Patrick Porter, de ontwikkelaar van de hersenfitness app BrainTap, is TikTok brein een term die wordt gebruikt om de cognitieve en neurologische veranderingen te beschrijven die veelvuldig bij personen worden waargenomen die dit platform veelvuldig hebben gebruikt.
Het wordt gekenmerkt door een aanzienlijk kortere aandachtsspanne, die door neurowetenschappers vaak wordt vergeleken met de korte aandachtsspanne van ongeveer vijf seconden van een goudvis! Dit fenomeen manifesteert zich als een toegenomen behoefte aan een instant bevrediging en een verminderd geduld voor taken die langer en complexer zijn.
Wat gebeurt er dan allemaal in die arme hersenen?
Laten we zeggen dat het voor jouw hersenen soms behoorlijk moeilijk is om (snel) veel informatie op te nemen. Je oren vangen in dit geval auditieve stimuli op die naar de auditieve cortex van de hersenen worden gestuurd. Dit terwijl jouw ogen fototische energie van het scherm absorberen en vervolgens een snelle reeks stimuli naar de visuele cortex sturen.
Je hersenen verspreiden daarna, als reactie op de vermakelijke elementen van elke nieuwe TikTok ervaring, dopamine in een gebied dat de nucleus accumbens wordt genoemd. Je hersenen houden zelfs zo veel van zo’n dopamine stoot, wat de populaire term voor een plotselinge, intense afgifte van dit feel-good hormoon in de bloedbaan is. Dat jij vanaf dan nog meer input (ofwel TikToks) nodig hebt om hetzelfde effect te bereiken.
En dit effect is niet alleen beperkt tot dopamine. Maar TikTok inspireert jouw hersenen ook om de volgende stofjes vrij te geven:
- Epinefrine (adrenaline) en norepinefrine (noradrenaline). In principe kan elke opwindende of angstwekkende TikTok video jouw lichaam op een snelle vluchtreactie voorbereiden. Daardoor zal de alertheid en het energieniveau toenemen. Het zorgt er bovendien voor dat je hersenen deze neurotransmitters uitstoten. Iets wat de bloedvaten kan vernauwen en de hartslag kan verhogen.
- Serotonine. Als je daarentegen een prettige video bekijkt, dan kan dit ervoor zorgen dat dit type hormoon vrijkomt. Een hormoon dat bekend staat om zijn stemmingsstabiliserende effecten.
- Oxytocine. Als je ooit een TikTok hebt gezien van bijvoorbeeld een leeuw die met de man wordt herenigd die hem als welp heeft gered. Dan is de kans groot dat je lichaam dit hormoon heeft vrijgegeven. Dit hormoon wordt geassocieerd met gevoelens van verbondenheid en vertrouwen.
Hoe kunnen deze hersenprocessen ons pijn doen (of helpen)?
Dr. Patrick Porter meldt dat de biomechanische reactie van het TikTok brein, en dan vooral de verstoring van slaappatronen als gevolg van de absorptie van veel fototische energie, aan de groeiende bezorgdheid over een slechte slaapkwaliteit zou kunnen bijdragen.
Hij vertelt echter ook dat een uitgebreide blootstelling aan TikTok over het geheel genomen inderdaad de neurale paden kan versterken. Dit zijn paden die met snelle informatieverwerking en multitasking verband houden. Maar elke verbetering is “een tweesnijdend zwaard.”
Want de snelle verwerking van informatie mag zo dan wel aangescherpt worden, maar het vermogen tot een diepe focus en aanhoudende aandacht neemt zo ook af. De neurale circuits die voor meer doelbewuste en langzamere cognitieve taken verantwoordelijk zijn verzwakken dan feitelijk.
Gaat TikTok gewoon al onze concentratie opslokken?
Vooral de tienerhersenen, die zich nog in de ontwikkelingsfase bevinden, zijn kwetsbaar voor deze TikTok effecten, zegt Dr. Porter. De effecten kunnen zich vooral uiten in een kortere aandachtsspanne en de neiging tot het zoeken naar beloningen.
De volwassen hersenen zijn daarentegen volledig gevormd en beschikken dus al over diepgewortelde zenuwbanen, waardoor ze mogelijk (iets) minder beïnvloedbaar zijn. Uit een onderzoek uit 2021 onder middelbare scholieren bleek bovendien bleek dat deze TikTok gebruiksstoornis verband houdt met geheugenverlies, depressie, stress en angst…
Dat is zelfs nog niet alles, want Dr. Porter vindt ook dat TikTok een verandering van de aard van het bewustzijn veroorzaakt. Want in tegenstelling tot eerdere generaties, die de neiging hadden om specifieke informatie in het geheugen op te slaan, behandelt de huidige generatie jongvolwassenen hun hersenen steeds meer als een zoekmachine dan als een traditioneel systeem voor het ophalen van feiten.
Deze verschuiving wordt toegeschreven aan de wetenschap dat deze informatie direct beschikbaar is en op het internet opgeslagen wordt. Als gevolg hiervan worden hun hersenen steeds bedrevener in het onthouden van hoe ze toegang tot informatie kunnen krijgen (d.w.z. waar of hoe ze te vinden) in plaats van de specifieke details van de informatie zelf.
Hoe staat het met je TikTok hoofd conclusie
Dus waarom lees je niet eens een boek tussen al het scrollen door. Of maak wat meer tijd voor een relaxte wandeling zonder je smartphone in de hand. Je kunt ook face-to-face met een ander persoon praten in plaats van altijd via je mobieltje te chatten. Schrap bovendien de TLDR (‘Too Long ; Didn’t Read’) reactie uit je leven. Want er bestaat naast TikTok zeker nog een compleet andere wereld. Een omgeving waar ook dopamine-rijk amusement en oxytocine-gevulde avonturen op jou wachten!
