Zijn games kunst? Deze vraag is een dominante manier van denken over onze moderne videogames en andere spelen in de 21e eeuw. In zijn provocerende nieuwe boek ‘The beauty of games’ stelt Frank Lantz voor dat we uitgebreider over games moeten nadenken en hoe ze betekenis creëren door de lens van de esthetiek.
We moeten volgens hem op dezelfde manier aan games denken waarop we ook over literatuur, theater of muziek denken, Dus als een kunstvorm die varieert van diep en diepgaand tot makkelijk en wegwerpbaar, en alles daartussenin.
Games zijn immers een esthetische vorm van interactieve systemen, met een reeks mogelijkheden die allemaal met elkaar verbonden zijn door regels van oorzaak en gevolg. In dit boek analyseert Lantz allerlei games en spellen, van schaken tot poker tot tennis, om zo te begrijpen hoe al deze spellen schoonheid creëren en een diepere betekenis oproepen.
01. Games brengen je in gesprek met de wereld.
Ondanks dat ze een enorme hoeveelheid van onze tijd, aandacht en economische interacties in beslag nemen, lijken games niet veel deel te nemen aan onze collectieve gesprekken over de dingen die er toe doen.
Games hebben moeite om hieraan mee te doen, deels vanwege hoe geweldig ze zijn. Games kunnen zo zelfs zo complex, boeiend en meeslepend zijn, of zo verrijkend, vreemd en interessant zijn dat ze vaak hun eigen aparte domein lijken te creëren. Een domein waarin op dat moment alle energie en aandacht die we kunnen opbrengen wordt opgeslokt en volledig verdwijnt.
Maar dit is een illusie. Games zijn meer dan een kleurrijke, ingewikkelde popcultuur. Games zijn, net als andere kunstvormen, een bron van ideeën, concepten, inzichten en perspectieven. Ze hebben ons absoluut veel dingen over de wereld te vertellen!
02. Games zijn de kunstvorm van software
Games zijn altijd al nauw verweven met computers. Lang voordat er computers bestonden, waren er al games die ze verzonnen. Toen deze games eenmaal computers ter wereld hadden getoverd, begonnen ze onmiddellijk vragen te stellen. Waar zijn computers voor? Wat bedoelen ze? Wat willen wij van hen?
Nu het voor de wereld te laat is om aan de vraatzuchtige rekenkunde te ontsnappen, zijn deze vragen belangrijker dan ooit. Want wat betekent het om de wereld als een systeem te zien? Als een mogelijke ruimte die wordt gedefinieerd door beperkingen, mogelijkheden en doelen?
Hoe kan een eenvoudig determinisme in een onherleidbare complexiteit uitmonden? Waar komen de wetten van de materie samen met de ervaring van de geest? Wat doet deze knop? Games zijn de kunstvorm die de logische machinerie van oorzaak en gevolg verbindt met de doorschijnende wonderen van verlangen en dromen.
3. Muziek, geen film
Wanneer spellen als esthetische werken ingezet worden die ons iets vertellen over het leven en de wereld, dan gebeurt dit vaak via de conceptuele lens van film en verhaal. Omdat de huidige videospellen visueel behoorlijk spectaculair zijn, hebben we al vlot de neiging om ze als een vorm van scherm cultuur te beschouwen. Maar deze framing, deze focus op de representatieve aspecten van games is verarmd en misleidend. We hebben het hier over de personages, plots, verhalen en scènes.
Muziek is een veel betere analogie, omdat het uiteindelijk een lichtere, meer complementaire relatie heeft met representatie, mimesis en verhaal, net als games. Muziek omvat niet alleen participatie en vermaak, de liedjes die we leren en de instrumenten die we met moeite onder de knie krijgen.
Maar ook de ritmes die onze perceptie organiseren en patronen, de wiskunde van emotie en de manieren waarop de individuele strengen van onze aandacht zich verstrengelen in gedeelde rituelen van gecoördineerde activiteit.
Net als bij muziek kan de schoonheid van spellen moeilijk te onderscheiden zijn. Soms hoef je er alleen maar je ogen voor te sluiten en te luisteren.
04. Het denken wordt voor zichzelf zichtbaar gemaakt
Spellen kunnen als zelfgebouwde neurowetenschappen gezien worden, omdat ze te maken hebben met leren en zelfobservatie. Ze bieden een gestileerde, rituele en performatieve voorstelling van wat het betekent om mens te zijn. Games betrekken ons bij cognitieve processen, waardoor we waarnemers in een wereld kunnen zijn, acties kunnen ondernemen, problemen kunnen oplossen en doelen kunnen nastreven.
Door te gamen hebben we de mogelijkheid om tijdelijk uit ons normale leven te stappen en het spel leven te waarderen, of zelfs helemaal aan de werkelijkheid te ontsnappen. Het is een eigenaardige en soms ongemakkelijke dans, waarbij we voortdurend ronddraaien om onszelf op elke gedachte en actie te betrappen. We stappen zo uit ons normale bestaan en verdwijnen in een gaming wereld.
05. Games en AI
Videospellen hebben niet alleen het vermogen maar ook de plicht om de mensheid door het historische moment te leiden waarin we ons bevinden, wankelend op de rand van wat weleens de vreemdste en belangrijkste overgang in de geschiedenis van onze beschaving zou kunnen zijn.
Wat zijn computers? Wat stellen ze voor? Wat is kennis, probleemoplossing en creativiteit? Wat betekenen computers? Wat verlangen we van ze? Wat is hun schoonheid?
Dit soort discussies voeren we als het gaat om hun esthetiek. Of wanneer we op zoek gaan naar culturele werken die met ons resoneren, die ons vreugde of een zoete droefheid brengen. Werken die ons shockeren met opzienbarende vernieuwingen of ons troosten met de stabiliteit van gevestigde tradities.
Door bewust te streven naar het vergroten van onze geletterdheid en het uitbreiden van onze smaak, vinden we ontspanning en kunnen we ons hart laten herinneren aan ons ware zelf. Met al deze unieke vragen in ons achterhoofd moeten we ook spellen maken en spelen, erover nadenken en discussiëren.
We moeten al onze bijzondere ervaringen met games toepassen op de uitdagingen en beloften van AI. Dit op een manier die ons helpt deze tech toekomst op de best mogelijke manier vorm te geven.
